To Err is Human:- Sitaram Bishwokarma, English Teacher

To Err is Human

➤ English Teacher

“Anyone who has never made a mistake has never tried anything new.”

 – Albert Einstein

M

istakes are the incorrect opinions or actions, which give undesired output. To put it another   way, they are the erroneous actions, which produce unintended result. They may occur in either or both of the utterances and written texts. As none in the world is perfect, it is obvious for mistakes to occur. However, the severity of mistakes varies and so do the effects. On the basis of how much serious the effect is, the types of mistakes can be slip/lapse, error, mistake and blunder/howler. This may also be called the levels of mistake. Slip or lapse is the mistake made by the carelessness or by forgetting. Error is the mistake that one makes due to inaccuracy in information. Mistake also refers to the incorrectness of information.

However, the demarcation between these two can be traced i.e. when one commits error it can be corrected by the self if little more concentration is paid whereas the mistakes need to be corrected with the help of somebody else. On the other hand, blunder or howler is regarded as the stupid mistake. Slip has the least downbeat impact while the rate of negativity progressively increases as we go towards howler through error and mistake. When one is just careful, the lapses and errors can be minimized and the words like sorry, excuse me, pardon etc. are used by the speaker to get an excuse from the listener. Unlike this, the negative effects of mistake may not be effortlessly corrected as the person making mistakes is unaware of it. In contrast to the lapses and errors, the effects that the blunder or howler leaves on the speaker or the reader can in no way be minimized and the consequences may be quite disastrous.

Mistakes provide scaffolding for learning. As a mason takes the help of scaffolding to create the further structure of a building, same does a painter, a learner can take his/her mistakes to take him/her one step upper or further in course of learning. If one follows the 3 Rs of mistake viz. Regret, Realize, Reflect, mistakes can have exquisite effects in further achievement. When we regret about the mistake we have made, we try to avoid it the next time; similarly, realization of mistake is the process of learning from it. Likewise, if one reflects on the mistakes, s/he tries to avoid repeating them. Amine Ayad’s quote “Be humble to see your mistakes, courageous to admit them and wise enough to correct them” also suggests learning from mistakes. The reality is that people hardly see their own mistakes but when it comes to the other’s mistake, they hardly skip or forget it. Pointing out someone’s mistake is as easy as ABC whereas it is the toughest to see, admit and correct own mistake. Try not to point out other’s mistake because it is an absolute truth that you want to be better than anybody else. If yes, why not to see your own mistakes, admit them and learn from them? You yourself not anyone will be benefited out of it. Please adopt it as a habit. This ability of yours to see your own mistakes, acceptance of the mistakes and correction of the same will lead you to grand success of every action in life.

Many of us fail to learn from our mistakes. Why we fail to learn from our mistakes is either we do not see our own mistakes or we are too disappointed when our mistakes are spotted. We are afraid of making multiple mistakes when we know we have made one. That is what prevents us from making attempts and therefore from achievements and learning.“Success does not consist in never making mistakes but in never making the same a second time.” George Bernard Shaw has very rightly said this line because if one is afraid of making mistakes, s/he will never try to take action. Without beginning, it is far beyond impossible to achieve or learn.

Learning is possible only through a series of trials and errors. When we try something, it may not exactly work the very first time. We may do it wrong i.e. make mistake/error but having practised numbers of time we get the right ways to do it. Practice makes a man perfect. Practice is a repeated series of actions by means of which one can get perfection or completeness. When we practise making mistakes, we will be perfect in making mistakes and when we practise correcting mistakes we will be perfect in the same i.e. perfect in correcting ourselves from mistakes. To say in other words, when one becomes habituated to making mistakes it is really hard to get rid of it and when you make it a habit of correcting your mistakes and learning from them, you will be unknowingly correcting them. Therefore, you can be perfect the way you like. I am sure nobody likes to be a failure. So, practise correcting mistakes if you want to succeed.

********

बाल्यकालको दशैं (संस्मरण) :- भण्डारी खहरे

बाल्यकालको दशैं

हुन त म त्यस्तो दाह्री कपाल फुलेर सेतै भएको, ख्वांग-ख्वांग खोकिरहने, रोकि-रोकी बोलिरहने बुढो मान्छे त होइन, जसले ७०/८० बर्ष पहिलाको अनौठो दशैंको कथा सुनाओस l

तथापि मेरो दशैं फरक थियो र अहिलेको सन्दर्भमा “बिशेस” पनि हुन्थ्यो l किनभने दशैं आउदा एक्लै आउदैनथ्यो l दशैंमा विदेशबाट आफन्तको लर्को आउथ्यो, नयाँ लुगा आउंथ्यो, केहि कलर र ब्रसको पाहुर आउथ्यो, चकलेट र कमिक्सको किताब आउथ्यो, अनि ति सबैसंग अत्तर र नरिवलको तेलको बासना, नयाँ रेडियो वा टेपरिकर्डर आउथ्यो l आउथे, हरिदेबी कोइराला, बम बहादुर कार्की र पुरुसोत्तम न्यौपानेका गीतका क्यासेटहरु l

त्यत्ति मात्रै होइन, गाउँमा “अच्छा”, “लेकिन”, “क्यानाम”, “हाँ जी” जस्ता लवज आउथे l अजरुद्दीन, बिनोद काम्ले र सचिनका ब्याटिंगका कुरा आउथे l अक्षय खन्ना, जया बादुरी, अमिताभ बच्चनका फिल्मका कथा, एक्सन र डाइलग आउंथे l

गज्जबको हुन्थ्यो दशैं l

दशैंमा यत्ति मात्रै होइन, मासु खाने दिन आउथ्यो l बाहुनको घरमा जन्मेपछी कम्तिमा टन्न मासु खान कि त भाक्कल गरेको हुनुपर्थ्यो, कि त कुल पुजामा मावल (मामाघर) गा’को हुनुपर्थ्यो, कि त दशैं आउनु पर्थ्यो l नत्र मासु खाने भनेको आफ्नै नङ टोक्दा नङसंगै आउने मासुको टुक्रा वा चिनीमा परेको कमिलो मात्र हुन्थ्यो l

दशैँ आउदा कि बुवा आफै आउनु हुन्थ्यो विदेशबाट, कि त एउटा चिठी र केहि थान कपडा आउथे तर अचम्म, कपडा कहिले पनि ठिक्क साइजका आउदैन थिए l कहिले साना कपडा आउथे, किनकि बुवा एक बर्ष अघि बिदेस जाँदा हामी सानै हुन्थ्यो र बुवाले त्यहि अनुमान गर्नुहुन्थ्यो l कि त ठुला कपडा आउथे, किनकि बुवालाई लाग्थ्यो, हामी ठुला भैसक्यौ होला तर हामी खासै बढेका हुदैन थियौं, त्यसैले कपडा ठुला हुन्थे l तर ती कपडा सिर्फ कपडा भएर आउदैन थिए, बुवाको माया भएर आउथे, अँगालो भएर आउंथे, सम्झना भएर, सपना भएर र खुसी भएर आउथे, त्यसैले हामी जतनले लगाउथ्यौं र गाउँभरी उफ्री-उफ्री देखाउंदै हिड्थ्यौं l

तर, तर कहिलेकाही अचम्म हुन्थ्यो,  बुवाको चिठीमा “अहिले कपडाको कम्पनी बन्द भएको” खबर पनि आउथ्यो l त्यो खबरले हाम्रो लागि दशैंको खुसीको मुहान पनि बन्द हुन्थ्यो, हामी सुख्खा टारी खेत जस्ता ओंठ लिएर डुल्थ्यौं l अरुका नयाँ कपडाका चित्र कत्ति चहकिला भएर आँखामा गड्थे, चोक र चौतारोको बाटो दुस्मन हुन्थ्यो l छिमेकको आफ्नै साथी (जसले नयाँ कपडा पाएकोछ) पराई जस्तो लाग्थ्यो l

तर जहिले बुवाको चिठीमा “कपडाको पसल बन्द भएको” खबर आउथ्यो, त्यो बेला पैसा छाप्ने मेसिनले भने दिनरात काम गरिरहेको हुन्थ्यो होला शायद, नयाँ सर-सर बज्ने भा.रु. आउथे र नजिकैको बजारमा आमा जानुहुन्थ्यो र टिसर्ट, पाइन्ट र जुत्ता किनिदिनु हुन्थ्यो l अहिले पनि सम्झिन्छु, म ४/५ वर्षको थिएँ होला, त्यतिबेला करिब ५ सय पर्ने (एकदमै महँगो) बत्ति बल्ने र चुइचुइ कराउने जुत्ता, Made in Thailand लेखेको ६ सयको टिसर्ट, अनि विदेशबाटै आएको Timex कम्पनी को गोल्डेन कलरको घडी l साह्रै मन परेका थिए l

अहिले कपडा किन्न दशैं आउन पर्छ भन्ने छैन l त्यतिबेला पनि दशैं बाहेकमा कपडा नकिनिएका होइनन् तर दशैं आउदा नयाँ कपडा अनिबार्य नै हुन्थ्यो l मावल (मामाघर) जाँदा होस् वा तिजको डाँडामा (मेला हेर्न) जाँदा नयाँ कपडाको बिशेस महत्व हुन्थ्यो l

दशैं आउँदा केहि दिन अघि कपडा सिलाउने मेसिन सहित दमाई दाई आउनुहुन्थ्यो l उहाँ हाम्रो बालीघरे (पैसा दिन नपर्ने, बार्षिक रुपमा अन्नबाली दिनुपर्ने) हुनुहुथ्यो l  घरको पिंढीमा आएर बस्नुहुथ्यो l “ल  च्या खान परो है l” हजुरआमा तिर हेरेर भन्दै मेसिन बिसाउनु हुन्थ्यो l

तर उहाँ कहिल्यै पनि हामीले भनेको दिनमा आउनुहुन्थ्यो l आउछु भन्नुहुन्थ्यो तर झुट बोल्नुहुन्थ्यो l उहाँ आउछु भनेको दिनमा कम्तिमा १५ दिन जोड्नुपर्थ्यो l शायद उहाँले जानुपर्ने थुप्रै घर हुन्थेहोला तर उहाँ सहि नबोलेकोमा दुख लाग्थ्यो l

उहाँलाई बस्नलाई पिढीमा काम्लो र गुन्द्री बिछ्याइन्थ्यो l  हामी केटाकेटी खुसीले झुम्मिन्थ्यो l कट-कट गर्दै बज्ने मेसिन, हातले घुमाउन मिल्ने ह्यान्डल, मेसिनको माथि नाच्ने धागो र टाउकोको टोपीमा घुसारेको सियो र खरी अनि धारिलो कैची l

हामीलाई हेर्न रहर लाग्थ्यो l तर हामीले नजिक गएको हजुरआमाले जाती मान्नुहुन्नथ्यो l छोइयो भने “छिटो वा सुनपानी” छर्किनु हुन्थ्यो l

मेरो मन भने चसक्क दुख्थ्यो l हामी जस्तै मानिससंग छोइदा पनि चोखो हुनुपर्ने? हाम्रै बुवाको उमेरका उहाँलाई, सबैले तिमी भन्थे, तर “म आफु भन्दा ठुलालाई सम्मान गरेर बोल्नुपर्छ” भन्ने सुन्दै हुर्केको मान्छे, उहाँ कसरी सम्मानयोग्य हुनुभएन l कौतुहल हुन्थें र लुकीलुकी छुन्थे l चिया पनि खुसुक्क उहाँ बसेको गुन्द्रीमा छोएर खान्थें l सकेसम्म उहाँलाई छोएर खान पाए आफुलाई ठुलो सम्झिन्थे l छुवाछुत गलत वा ठिक थाहा थिएन तर हामी जस्तै मानिसलाई गरिएको भेदभाव मन पर्दैनथ्यो l 

दशैँमा दुर्गाको मन्दिरमा पुजा हुन्थ्यो l एकादशीमा सराएँ खेल्थे l सराएँ (दुर्गा मन्दिरका हतियार वा राजाहरुका हतियारलाई बिशेस रुपमा सजाएर नचाउदै प्रदर्शन गरिने खेल) खेल्दा झगडा पनि हुन्थ्यो l हामी साना केटाकेटी घाम नअस्ताउदै घर पुग्थ्यौं l

बाटोमा निधारमा रातो टिका लगाएर हिड्ने मानिसको घुइचो हुन्थ्यो l दशैंको दिनमा साँझ पख मात्र गाडी चल्थ्यो l साना-साना नानीहरु पनि मावल जान पाएको खुसीमा लमक-लमक अगाडी हिंडिरहेका देखिन्थे l नयाँ दुलाहा-दुलहीहरु, बिदेशबाट आएका हिड्न अफ्ठ्यारो भएका लाहुरेहरु, बाटोमा प्रशस्तै देखिन्थे l घरघरमा तास खेल्ने मान्छेहरु पनि हुन्थे l आफ्नै बुवा, दाई, भाईसंगै मिलेर तास खेल्थे l गफगाफ गर्दै, रमाइला जोकहरु सुनाउदै तास खेल्दा हामी भने जितौरो (खेल जितेपछि खुशीले बाँडीने पैसा) पाउने आशामा हुन्थ्यौं l जसले जितौरो दिन्छ जस्तो लाग्थ्यो, उसैले जितोस् भन्ने कामना गर्थ्यौं तर आफुले आशा गरेको मान्छेले हार्यो भने मन चसक्क दुख्थ्यो l नमज्जा लाग्थ्यो l तर जुवातास खेल्नु राम्रो जस्तो भने लागेन l सानो बेला खोलाको किनार, झाडीको बीचमा खुम्चिएर कच्याककुचुक भएका तासहरू जम्मा पारेर तास नखेलेको पनि होइन तर त्यहाँ रमाइलो महसुस भएन l त्यो गलत थियो भन्ने नै लाग्यो l 

  

दशैँमा जब टिका थापेर दक्षिणा पाउने बेला हुन्थ्यो, मन अमिलो पनि हुन्थ्यो l सबै केटी मान्छेले दक्षिणा पाउथे l हामी केटाहरु भने चामलका सिता निधारमा थोपरेर फलफुल तोक्दै बुढाबुढीलाई ढोग दिंदै हिड्नुपर्ने l कुनै पर्व, पूजा आदिमा केटीहरुले मात्र दक्षिणा पाउने चलनले गर्दा “म पनि केटी भएर जन्मिनु पर्ने” भन्ने सोच्थेँ l शायद त्यो दुख आमाले बुझ्नुहुन्थ्यो होला, बहिनीहरुले जम्मा गरेको जती पैसा खुसुक्क दिनुहुन्थ्यो l घरमा हुँदा दशैंमा पैसा नपाइने भएकोले सकेसम्म मावल जान मन लाग्थ्यो किनकि मावलामा यो नियम लागु हुन्नथ्यो l तर पछी मात्र बुझें, ठुलामान्छेको आशिर्वादको मुल्य l सम्मानको मूल्य l 

दशैं पैसा र मासुको पर्वमात्र होइन l यो त सबै आफन्तलाई भेटघाट गराउने, ठुलाबडाको हातबाट आशिर्वाद र सद्भाब लिने पर्व पनि हो l

बिस्तारै ठुलो हुन थाल्यौं, मन्द-मन्द चलेको बतासमा चंगा उडाउनुको रमाइलो बिशेस हुन्थ्यो l कुनै-कुनै दाईहरु चंगाका “डन” नै थिए l सिसा टुक्रा पारेर पिठोमा भिजाई धागोमा लगाउथे र सबैका चंगा चेट पारिदिन्थे l सकेसम्म हामी उनीहरु नभएको ठाउँ तिर गएर खेल्थ्यौं तर आकाशको कता कुनाबाट उनीहरुको चंगा “बाघ” बनेर हाम्रो आकाशमा छिर्थ्यो, हामी साना-साना बाख्रा बनेर भाग्थ्यौं l

तीज देखि नै बाबियोको खरले बाटेको पिङ्गमा मच्चिनुको मज्जा बेग्लै हुन्थ्यो l मलाई भने अलिक डर लाग्थ्यो l अरुलाई देखाउन बेस्सरी मच्चायो तर पिङ्ग फर्किने बेलामा मुटु सिरिंग हुन्थ्यो तैपनि लुकाउने कोशिस रहन्थ्यो l

घर लिपपोत गर्नु, ढोका-झ्यालमा रङ लगाउनु दशैंका बिशेस काम हुन्थे l

दशैंको समय देउसीको भैलोको तयारीमा बित्न थाल्यो l करिब तीज पछी नै तयारी शुरु हुन्थ्यो l कहिले स्कुलको लागि पैसा उठाउन भैलो खेल्थ्यौं, त कहिले स्थानीय युवा क्लबको सामाजिक कामको लागि l

रात-रात भर देउशी खेल्नु र दिन भर सुत्नु त्यतिखेरको रुटिन हुन्थ्यो l

अलिक ठुलो भएपछी दशैंको अवसरमा सांस्कृतिक कार्यक्रमको तयारी गर्थ्यौं l मेरो भागमा अभिनय गर्ने, नाच्ने, गाउने, गीत लेख्ने काम पर्थ्यो l त्यो कार्यक्रममा मैले धेरै बर्ष कार्गीलको (भारत र पाकिस्तानको सीमामा रहेको युद्धग्रस्त क्षेत्र) सैनिकको भुमिकामा निभाएँ l युद्धमा लड्दालड्दै ढलेको सैनिकले जब घरमा “दशैमा टिका नमुछ्नु, जमरा नराख्नु” भनेर खबर पठाउँथ्यो, कसैका पनि आँखा ओभाना हुदैन थिए l मलाई पनि चसक्क मन दुख्थ्यो l घर आउन नपाउनु भएको बुवा, अंकल र आफन्तहरुलाई सम्झिन्थे l उहाँहरुको मनमा के कुरा खेल्दो हो? कसरी बित्दो हो दशैं? कल्पनामा हराउँथे र आशुँ आफै बगेर आउँथ्यो l

सबैजना रुँदा भने म मनमनै खुसी हुन्थें, किनकि राम्रो अभिनय गरेछु भन्ने लाग्थ्यो l तर त्यहाँ अभिनयको प्रभाब मात्र हुन्नथ्यो l ममा आफ्ना छोरा, पति, भाईहरुको बिम्ब हुन्थ्यो l

नाच्दा-नाच्दै गीत गाउन आयो, गाउदागाउदै नाच्न गयो, बडो हत्तारमा चल्थ्यो समय l गाउँका सबै जना साथीहरु जम्मा भएर धेरै बर्ष सांस्कृतिक कार्यक्रम गर्यौं l गाउँको बीचमा चौपारी बनायौं l थुप्रै सामाजिक कामहरु गर्यौं l

अहिले मेरो उमेर फेरिएकोछ, स्वभाब र संगत अनि खुशी हुने बहाना फेरिएकोछ l

अहिले दशैं कसैलाई दशा बनेर पनि आउँछ l अनाब्यस्यक तडकभडक र रबाफिलो बनेर आउदैछ l हुँदाखानेहरुको लागि कठिन हुन थालेको छ, दशैं l हुनेहरुको लागि धन प्रदर्शनी गर्ने मेलो बनेर आउदैछ l त्यस्तो नहोस् भन्ने लाग्छ l

तर अहिले पनि जब बालबालिकालाई देख्छु l उनीहरु दशैंमा रमेको देख्छु l ती पुराना स्मृतिका एल्बमहरु दिमागमा घुमिरहन्छन् l यस्तै-यस्तै अनुभब र सम्झनाहरु आँउछन् l

सबैकुरा उमेर र समयमा त निर्भर हुनेरहेछ l

चङ्गा चेट्...........

चङ्गा चेट्...........

राजेन्द्र बानियाँ प्रिन्सिपल – सीइए हाइ स्कूल 

आहा क्या रमाइलो, हरेक नेपालीको घरमा अब चाडको लर्को लाएर आउँदैछ । हिन्दू धर्म मान्ने नेपालीलाई त चाड आउन सुरु गरेको धेरै भइसक्यो । हुन पनि नेपाली समाजमा हिन्दू धर्मावलम्बीहरुलाई त रक्षाबन्धनदेखि नै चाडको लर्को लागेको मान्ने चलन छ । तर नेपालमा विभिन्न जातजाती, धर्म , संस्कृति र समुदायको बसोबास छ भनेरै होला यहाँ चाड पनि विभिन्न प्रकारका छन् । हिन्दूहरुले दशैं र तिहार मान्दै गर्दा नेवार समुदायले त्यसमा न्हूँदयाको भिन्तुना थपिहाल्छ । उता तराइका बासिन्दा र उनको विदेह या मिथिला संस्कृतिले छठलाई जसरी मित्रता र सामाजिक मिलनको उत्सवको रुपमा मनाउँछ, यसले आजको दिनमा त के पहाड, के तराई , के हिमाल जसरी छोपिसक्यो ।

यसैको छेको पार गर्दै बुद्ध धर्मावलम्बीहरुको नयाँ बर्ष ल्होसार र इसाइ धर्मावलम्बीहरुको क्रिसमस पनि लाइनमा खडा भएर बसेका छन् । यस अर्थमा पनि अब चाडको मौसम सुरु भयो भन्न खासै गाहे भएन । तर कतिपय अबश्थामा हामी यो मेरो र यो तेरोको नाममा चाडहरुलाई विभाजन गर्ने र त्यसका विरुद्ध बिषबमन गर्न पनि पछि पर्दैनौं । कुनै पनि धर्म र चाडका प्रतिक भगवानका स्वरुपहरुले अर्को धर्म र समुदायलाई समावेश नगराउनु या अवहेलना गर्नू भन्दैन । भगवान पनि रुपमा मात्र फरक हुन् , सारमा एकै हुन् । पूजा गर्ने स्थान र प्रार्थना गर्ने तरिका फरक हुन्, उद्धेश्य र मुकाम एउटै हो भन्ने बिर्सनु हुँदैन ।

यो आलेखमा म नजिक आउँदै गरेको दशैं  र त्यससँग जोडिएका विभिन्न पक्षका बारेमा उल्लेख गर्दैछु । सबभन्दा पहिले मेरो केटाकेटीको दशैं, त्यससँग जोडिएका केही रमाइला र घतलाग्दा पक्षका बारेमा बताउँछु । चाडबाडको रमाइलो सबभन्दा बढी केटाकेटीलाई नै हुन्छ । केटाकेटीलाई के छ र ? निर्धक्क लागेको कुरा माग्नु, रमाइलो गरेर केटाकेटी जम्मा भएर हिड्न पाउनु, भोक लाग्नासाथ खाना माग्नु र खानु यसमा जस्तो मस्ती केमा पो मिल्छ र ? चाडबाडमा पढ्न पनि नपर्ने , घरका मान्छेले खासै काम पनि नलगाउने अझ नयाँ लुगा लगाएर ठाँटिएर हिड्न पाइने भएपछि बाह्ै महिना चाड आएपनि हुने जस्तो लाग्ने नै भयो ।

तर आजको दिनमा भने अलिक फरक भइसक्यो । विद्यालयहरुले चाडसँग सम्बन्धित बिषयमा परियोजना कार्यहरु दिएका हुन्छन् । ति कार्यहरु गर्दा विद्यार्थीलाई कतिपय थाहा नभएका पाटाहरु ज्ञात् मात्र हुदैनन्, यसले अनुसन्धान र अध्ययनको पाटो पनि फराकिलो बनाउँछ । फेरि चाड भनेर किताबै नपल्टाउने गर्दा घाटा आफैंलाई हुन्छ, त्यसैले चाडका बेलापनि समय छुट्याएर पढ्न चाहि नभुल्ने कि ?

घरका बाआमाले यी सबै व्यबस्थापन कसरी गरेका होलान् भनेर सोच्ने उमेर पनि होइन केटाकेटी भनेको । तरै पनि बाआमालाई सकस कति परेको होला सबै चिज ब्यबस्थापन गर्दा भनेर कहिल्यै सोचिएन । आज आएर सोच्दा लाग्छ, बालाई त दशैं खासमा त दशा भएर पो आउँदो रहेछ । हरेकका घरमा जस्तो मेरा घरमा पनि खसी काट्नै पर्यो , सिंगै । हरेक घरमा जस्तै भएपनि नभएपनि अन्य मिष्ठान्न नजुटाउनै पर्यो, खेतै बेचेर या चर्को सुदमा ऋण लिएर भएपनि नयाँ लुगा किन्नै पर्यो, अनि आफन्त आउँदा या आफन्तकोमा जाँदा सानका साथ पारिवारिक इज्जत त राख्नै पर्यो । जब आज बुझ्ने भइयो अनि मेरो मनमा प्रश्न छ , यो चाडका नाममा ऋण बोक्ने र रमाइलो गर्ने परम्परा ठीक कि बेठिक ?

एउटै घरमा एउटा यामान्को खसी काट्नुको अरु विकल्प छैन र? हुन त भगवानको लेखी त सबै जनावर बराबर होइनन् र ? जनावरहरुले आफ्ना भावना व्यक्त गर्न सक्तैनन् , त्यसो भन्दैमा भगवानको सृजना या सृष्टिको रचनामा यी जनावर हामीलाई खान या भगवानलाई चढाउन सृष्टि गरिएका हुन् त ? भगवानले रगत खाएर या बली बुझेर खुसी व्यक्त गर्नुभएको होला त ? यसको विकल्प हुन सक्तैन र ? म कतिपय समुदायको कुल पूजामा जाँदा खिर बाबर पकाएको पाइन्छ , खुसी लाग्छ  । तर दशैं त्यो पनि मासुविनाको परिकल्पना गर्नै सकिन्न या यस्तो परिकल्पना खोक्रो आर्दश हुन्छ भनेपनि एउटा एउटा खसी, राँगा या जनावरको सट्टामा समुदायमा बाँडेर सबैले ताजा खाने बनाउँदा के फरक पर्छ र ? फेरि गरिबले केही बिसौली उधारो सापटीमा मागेर ल्याएर पनि जहानको पेट भर्ने अनि धनीकोमा मासु कुहिएर कुकुरले पनि नसुँघ्ने बनाउनु जायज हो र ? यस मामलामा म मुस्लिम दाजुभाईको आहानलाई बढी सम्झन्छृु । हुन त विश्वमा मुस्लिम धर्मावलम्बीहरुलाई बढी आतंककारी गतिबिधीमा संलग्न भएकोमा आलोचना गरिन्छ । मलाई लाग्छ, कुनै समुदाय आफैंमा आतंककारी हुँदैन ।

मैले यहाँ कुरा गर्न खोजेको चाहिँ उनीहरुको इदमा गरिने मासु विभाजन र आम्दानी विभाजनको हो । जति नै धनी या गरिबले पनि कमाइको एक दशांश अल्लाहको नाममा अरुलाई बाँड्नै पर्ने नियम हुन्छ ( सायद जकात)  मुस्लिम समुदायमा । अनि काटेको बखरी पनि एक तृतियांश गरिबलाई दिनैपर्ने नियम छ। बरु स्वार्थप्रेरित समाजमा यो कति कार्यान्वयन भएको छ कुन्नी ? तर राम्रा कुरा त जसको पनि नक्कल गर्न मिल्छ नि हैन र ? हामीले पनि बरु समाजमा मिलेर आपसी बाँडेर खाने र हुनेले नहुनेलाई दिने प्रथा बसाल्दा कति राम्रो होला । आखिर भगवानको नजरमा कोही धनी र गरिब हुँदैन । मरेर जाँदा कसैले पनि कमाएको धन लिएर जाँदैन, यश लिएर जाने हो ।

अर्को कुरा भो, नयाँ लुगाको । मलाई त दशैंमा नयाँ लुगा लगाउन पाइन्छ भनेरै दशैं आइदिए हुन्थ्यो भन्ने लाग्दथ्यो तर आज त त्यस्तो अबश्था कसैमा पनि छैन होला यसमा थप बहस नगर्दा नै बेस । दशैंको अर्को भुली गएको दुईवटा पाटा छन् । एउटा सामाजिक पाटो, त्यो भनेको गाउँ समाजका सबै मिलेर बाटो, धारा, चोक, चौर सफा गर्ने । आज पनि गाउँ जाँदा म हेर्छु । बाटाहरु भत्किएका छन् , सडक पुगेका ठाउँमा त बाटा बिर्सिएका छन् ।

हुन त गाउँमा बाटामा हिड्नै को पो भए र ? चाडबाडमा जम्मा हुने बाहेक अरु बेलामा त गाउँ यसरी परित्यक्त बनिसक्यो, न मलामी मिल्छन् न जन्ती ? यो हालत भएपनि कम्तिमा पनि चाडले एउटा संजोग चाहिँ जुटाइदिएको छ। जति नै बेफुर्सदी भए नी चाडबाड पारेर जन्मथलो फर्कने बानी अधिकांशको छ । मलाई दशैं लागे पछि कति चाँडो घर जान पाए हुन्थ्यो भन्ने अहिले पनि लाग्छ । मौसमका हिसाबले पनि शरद ऋतुमा पर्ने दशैंमा खुलेको मौसम अनि न जाडो न गर्मी । व्यस्त जीवनका बीच आफ्नो बाल्यकाल बिर्साउने पाखा पखेरा पुग्न पाइने ।

केटाकेटीमा जिस्केका र झगडा गरेका साथीभाइबीच पुराना कुरामा नोस्टाल्जिक हुन पाइने अनि जन्मथलोसँग प्रिती साट्न पाइने । बरु आँप टिप्न चढेको रुख अनि घाँस झार्न समातेका डाला र हाम्फालेका कान्ला सम्झँदा भने जिउनै सिरिङ्ग पो हुन्छ त । अर्कोतिर जन्मथलोको सेवा र सम्झनाका लागि भनेनी ति बाटा सफा राख्न पाए, पँधेरो सुग्घर गर्न पाए, पाटी जीवित राख्न पाए आउने पुस्ताले अग्रजको इतिहास अवलोकन गर्न पाउँथ्यो कि ? मलाई अझै सम्झना छ, बाटो खन्न , फाँड्न या कुवा सफा गर्न बोलाइएको ठाँउमा जान पाइएन भने आफैमा गाउँले शरम मान्थे , आजको मान्छे काममा जानुपर्यो भने सरम मान्न थाले । अर्को रमाइलो भनेको भेट हुने चौतारी । डोरी र लिङ्गोले बनाउने डोरी पिङ्ग अनि काठबाट बनाइने रोटे पिङ्ग । आज त खाली फन पार्कमा सिमित भए यी मनोरन्जन । तसर्थ, गाउँ बिउँझाउने र जीवित राख्ने हो भने सम्झनै पर्ने काम र सम्हाल्नैपर्ने जिम्मेवारी हुन् यी ।

गाउँ समाजको बीचमा हुन्थ्यो पिङ्ग अनि हल्लाइन्थ्यो खडखडे । बुर्जाथ्यो मेरो दाउ तर म अधिकांश समय हार्थेँ ।
अहिले खड्खडेले पनि शहर पसेर जुवाको पो रुप धारण गरिसक्यो । बुढापाका दशंै लागेसी यमपन्चक नसकिँदासम्म तासको खालमा हुन्थे , कति नखेल्ने पनि हुन्थे । त्यो तास जुवा हुन्थेन । उनीहरु गाउँको बीचमा ठुलो आँगन या धन्सारमा जम्मा भएर खाँदै रमाउँदै सत्र खेल्थे, मेरिज भन्ने त आको पनि थिएन बरु अन्य केके नाम थिए मलाइ सम्झना भएन। बुबाले एक सय रुपैया दिएर तास खेल्न पठाको अहिले पनि सम्झना छ मलाई । तर आज त युवाले तासलाई लत र व्याबसायजस्तै बनाए, कतिपय गाउँ क्यासिनो नै बन्ने पो हो कि जस्तो भइसक्यो । तास मनोरन्जनका लागि भन्ने छोडेर त्यसैमा लत बसाउँदा त्यसले जीवन बर्बादी गर्छ । एउटा गित सम्झन्छु...

नखेल्नु है जुवा र तास , ज्यानको नास जीवनको बर्बाद ।।

हुँदाहुँदा परिवारका अग्रजको सिको गरेर साना केटाकेटीपनि फराँस, इन बिट्वीन या जोडा मिलाउने खेल्न थालेको पाइन्छ । तर बिर्सनै नहुने कुरा के हो भने लत  भनेको अनौठो हुन्छ । चुरोट पनि पहिले चाख्ने नै हो रमाइलो या करकापमा । खैनी पनि त्यस्तै हो । जतिबेला यो खराब हो भन्ने थाहा हुन्छ , त्यतिबेला अम्मली बनिसकेको हुन्छ । तास पनि त्यस्तै हो , सानामा रमाइलोलाई देखासिकी गरेर थाल्यो पछि त्यसैले जीवनलाई नरक बनाउँछ ।

छोरा भनेपछि दक्षिणा पनि कमै हुन्थ्यो , नेपाली समाज जहाँ आज कोक्रोकी छोरीदेखि कुप्रिएकी हजुरआमा बलात्कारको शिकार भएका समाचार सार्वजनिक भइरहेका छन् । खासमा नेपाली समाज त्यस्तो होइन ।

छोरीको खुट्टा ढोग्ने र उनैलाई दक्षिणा पनि दिने तर छोराले चाहिँ दक्षिणा पनि नपाउने र उल्टो ढोग्नुपर्ने । मैले यसलाई विभेदकारुपमा बुझेको र कतिपय अबश्थामा विद्रोह गरेको पनि याद छ । तर आज आउँदा कति अघि रहेछ हाम्रो परम्परा जस्तो लाग्छ । छोरीहरुलाई नभनीकन चाहिने कति खर्च हुँदा रहेछन् अनि उनीहरु ति पैसा सम्हालेर राख्दा रहेछन्  । हामी छोरा भने दक्षिणा केही गरि मिल्यो भने पहिले खड्खडे अनि बाँकी टिका लगाउन दौडने । कति छोरीहरुको त दशैं तिहारको दक्षिणाको पैसाबाट उनीहरुले पेवापात जोडेको पनि पाइन्छ । खासगरी बाख्रा हुन्थे उनका पेवापात । यो राम्रो जोगाडको माध्यम रहेछ , परेका बेला बेच्यो गर्जो टार्यो ।

  दशैंको अर्को महत्वपूर्ण पाटो भनेको आफन्तजनकोमा जाने पनि हो । बिहे गरेका छोरी होस् या ज्वाँई टिका लगाउन र आर्शिवाद थाप्न माइती र ससुराली सोली बोकेर जाने परम्परा छ । पहिले यातायात नहुँदा त लामो बाटो दिनैभरी लगाएर जानुपर्ने अझ बच्चाबच्ची पनि लिएर जानुपर्ने । टिकाका केही चलन मैले देखेको छु । ठाउँपिच्छे फरक रित छन् । ससुराली आएका ज्वाईँका कोट भर्खर बिहे गरेकी छोरीले बोकेको देख्दा मलाई पनि बिहेपछि त्यसरी नै कोट बोकाएर ससुराली जाने रहर खुब लाग्थ्यो त्यतिबेला  क्या सान होला जस्तो जसरी अहिलेका केटाकेटी सिग्रेट र मादक पदार्थ तान्दा सान सम्झन्छन् नी ।

कैयन् ठाउँमा आजभोलि विजया दशमीकै दिनमा मात्र टिका लगाउने परम्परा छ, कतिपय स्थानमा कोजाग्रत पूर्णिमाको दिनसम्म टिका थापिन्छ त कतिमा सामूहिक टिका लगाउने परम्परा समेत सुरु भएको छ। यसमा खासगरी यो नाता या त्यो नाताकोमा जाने र जानैपर्ने भन्ने हुन्न दशैंको टिका र आर्शिवाद । धेरैकोमा जानुपर्ने अनि टाढा पनि भएकाले पूर्णिमासम्म टिका लगाउने परम्परा बसेको होला यसलाई बैज्ञानिक नै मान्नुपर्छ । यसैगरी समूहमा जम्मा भएर टिका लगाउँदा सन्चो विसन्चोदेखि निकटता बन्ने, परिचयकाकारण सहयोग आदानप्रदान हुनेजस्ता सहकार्यका आयाम खुल्छन् । टिकाकै कुरा गर्दा टिका लगाउने चलन पनि फरकफरक छन् ।

 मैले देखेको दशैंको टिकामात्र होला निधारभरी लगाउने । कतिपय ठूलाबढाले ठूला निधार भएकालाई धेरै टिका लगाइदिन पाएकाले कति भाग्यमानी भनेको पनि सुनेको छु । बरु आजकाल अलि आफूलाई विकसित र आधुनिक भन्नेले मलाई त टुक्कमात्र लगाइदिनू भनेको पनि सुनिन्छ । टिका कतै रंगिन त कतिपय समुदायले सेतो चामलको पनि लगाको पाइन्छ । टिका कसले लगाइदिने भन्ने पनि फरकफरक चलन रहेको पाइयो । भन्दा त दशैंको टिका ठूलाको हातबाट लगाउने र आर्शिवाद थाप्ने भन्ने नै हो तर खासगरी माइतीमा ठूलाबडा नहुँदा सानाले नै टिका लगाइदिएको पनि अनुभव मसँग छ। मेरा फुपुहरु टिका लगाउन आउँदा फूपु, फूपाजु लगाउतलाई टिका दक्षिणा मैले नै गरेको मलाई थाहा छ। अर्को फरक चलन चाहि कतै दिदीबहिनी माइतीमा टिका जमरा थाप्न आएको त कतै चाहि दिदीहरुकोमा भाइबहिनी टिका लगाउन जाने गरेको पनि पाइन्छ ।

समग्रमा दशैंलाई आफन्तजन भेट्ने, रमाइलो गर्ने र बर्षभरीको दुख भुल्ने चाडकारुपमा लिन सकिन्छ ।

अर्को गज्जबको कुरा अन्य बेलामा पूजाआजा पछि टिका र फूल लगाइदिने चलन हुन्छ तर दशैंमा चाहिँ जमरा । त्यसैले पनि जौ , मकै , धान आदि मिसाइएको र घाम नछिर्ने गरी छोपेर र पूजा गरेर दश दिन राखिएको जमराले प्रकृति र बनस्पतिप्रतिको लगावलाई इंगित गर्दछ । विश्वमा एउटै चाडमा यतिधेरै दिन विदा हुने चाड पनि यहि होला ।हुन त अन्य कतिपय चाड रमजान लगायत महिनादिन भरी मनाउने प्रचलन पनि छ तर सरकारले सार्वजनिक विदा दिएर दशैं जसरी धुमधामले मनाइन्छ , यसलाई कम आँक्न हुन्न  । यसको उपादयेता या सन्देशमा पनि देवी भगवतीको किर्ति र यश ,जसले नारी सम्मान र शक्तिलाई इंगित गर्छ । यसैगरी असुरमाथि दैवी शक्तिको विजय यानेकी असत्यमाथि सत्यको विजय आफैंमा शास्वत् छ।

समग्रमा दशैंमा चङ्गा अर्को नबिर्सने बिषय हो । तर चङ्गा उडाउँदा बिशेष ध्यान पुर्याउनु पर्दछ । कतिपय अवश्थाले चाडको रौनकमा दुर्घटना भएका पनि छन् । साबधानीपूर्वक चङ्गा उडाइएन भने विजुलीको तारमा पर्ने, छतबाट लडिने पनि घटना सुनिएका छन् , यसतर्फ ध्यान दिन जरुरी छ। तर दशैंमा नगरे कहिले गर्ने चङ्गा चेट् ।।

राजेन्द्र बानियाँ
प्रिन्सिपल – सीइए हाइस्कूल ,
बरिष्ठ टेलिभिजनकर्मी– एभिन्यूज टेलिभिजन , महासचिव– प्याब्सन केन्द्रीय समिति    

कथा:-खसेको एउटा तारा

लक्ष्मी सम्बाहम्फे,

image source:- alamy.com

कक्षा:-९, सिइए हाई स्कुल, नयाँबजार, काठमाडौँ  

टुक्रा-टुक्रा च्यातिएका गुलाबका पत्ता l

राता l

कुनै कुल्चिएर रगत जस्ता l कुनै यत्रतत्र छरपस्ट l

मनै कस्तो-कस्तो भो l भाँचिए जस्तो l छिया-छिया भएजस्तो l

मेरो कोठाको झ्याल अगाडी एउटा गुलाबको फुल थियो l झ्यालमा बस्दा बासनाले मेरो नाक सुम्सुमाउथ्यो l आज त्यहि फुललाई कसैले च्यातेछ l कसैले कुल्चिएछ l

मलाई झल्यास्स अनिताको याद आयो l त्यो सुन्दर र बासनादार गुलाब च्यातिदा मैले अनितालाई सम्झिएँ l उसको जीवन सम्झिएँ l

बर्षको अन्तिम परिक्षा थियो l म प्रवेशपत्र लिएर परिक्षा कक्षमा गएँ l सिट भेटियो, बसें अनि मनमनै पढेको कुरा रिभाइज गरें l

त्यत्तिकैमा एकजना गोरी, पातली केटी मेरो छेउमा आएर बसीन् l मसंगै सिट रहेछ l हेर्दा ९,१० बर्सकी l मेहेनती जस्ती लाग्ने उनले पुरानै कपडा भएपनि चिटिक्क मिलाएर लगाएकी थिइन् l

शिक्षक कक्षामा आउनु भयो l अभिभादन गर्यौं l लेख्ने पेपर र प्रश्न पाएपछि आफ्नै सुरमा लेख्न थालेँ l संगैको बहिनीको पेपरमा नजर गयो l अक्षर सफा र सुन्दर थिए l

“दिदी-दिदी” म झसंग भएँ l

“हजुर, के भो बहिनि?”

पेन खोलेर ठाडो पार्दै मतर्फ बढाउदै भनिन् l “हजुरसँग मसी छ? हेर्नु न मेरो त मसी नै सकिएछ l दिनुस् न थोरै l”

मैले दिएँ l पुनः हामी आफ्नो काममा लाग्यौं l

परिक्षा सकियो l पेपर दिएर हिडें l

यसैगरी केहि दिन बित्यो l तर त्यो बहिनीले मसी भने सधै मागीरहिन् l

सधै l

मलाई दिक्क लाग्यो l

नदिउँ, उसको परिक्षा बिग्रला भन्ने डर, दिउँ,सधै मागीरहन्छे l केहि भनौं कि जस्तो पनि नलागेको होइन, तर त्यस्तो रुखो हुन मन लागेन l अर्को बेन्चमा गएर बसौं कि जस्तो पनि भा’को थियो तर त्यस्तो गरिन l

“हेर न सृष्टी, त्यो बहिनीले वाक्क बनायो, आफुलाई चाहिने समान त आफै पो ल्याउनु पर्छ, सधै मसी मागेर हैरान भएँ l” मैले सृष्टीलाई भनें l

“ए त्यो अनिताले? दे’न त. त्यस्तो लोभी हुनुहुन्न के l”

“एक दिन होइन, दुइ दिन होइन, सधै माग्छ क्या, अनि तैंले सोँचे जस्तो लोभी पनि छैन क्या l” मैले असन्तुस्टी जनाएँ l

“तिमीहरुले अनिताको कुरा गरेको? त्यसले त हाम्रो घर नजिकै होटलमा काम गर्छी l होटलको साहुले कस्तो गाली गर्छन् रे, खान र पढ्न पनि दिन्नन् रे l” निशुले एकै श्वासमा सबै कुरा भनिन् l

ओहो ! अर्काको घरमा काम गरेर पढेको रहेछ, एक्कासी उसको लागि माया पलाएर आयो l हिजो पनि मालिकले पिटेको र सधै पिटीरहने कुरा निशुले बताइन l उसको जीवन त्यस्तो होला भनेर मैले सोचेको पनि थिइन l उसको सट्टा म भएको भए मेरो जीवन के हुन्थ्यो होला? मलाई दु:ख लागिरहेको थियो l

भोलिपल्ट परीक्षाको अन्तिम दिन l म निशुको घरमा पढ्न जाँदै थिएँ l मैले अनितालाई देखेँ l उनले झन्डै-झन्डै आफु जत्रो नै भाँडा माझ्दै थिइन् l उनको पछाडि अझै धेरै भाँडा माझ्न बाँकी थिए l होटलमा मान्छेहरु थुप्रै देखिन्थे l भीडभाड थियो l

उनले धाराको माथि किताब राखेर पढ्दै भाँडा माझ्दै थिइन् l खाने मुखलाई जुँगाले नछेक्दो रहेछ l

म निशुको घरमा ३,४ घण्टा पढेर फर्कें l अनिता अहिले पनि धारा मै थिइन् l उनलाई देखेपछि मलाई पनि कतिखेर घर गएर भाँडा माझौं जस्तो भयो l घर पुगेर जुठा भाँडा नभेटेर सफा भाँडा भएपनि माझें l आमा छक्क पर्दै, मुसुमुसु हाँस्दै मेरो काम हेर्नुभयो l मैले २ वटा थाल, एउटा गिलास र केहि चम्चा माँझेकी थिएँ तर पानी भने एक जना मान्छेलाई नुहाउन पुग्ने खर्च गरेकी थिएँ l अलिअलि साबुन पनि बाँकी रहेछ तर मम्मी खुशी नै हुनुहुन्थ्यो किनकि मैले पहिलो पटक भाँडा माझेकी थिएँ l

परिक्षा कोठामा मैले आफुले पढेका कुरा सम्झिदै थिएँ l अनिता सरासर आफ्नो ठाउँमा आएर बसिन् l मलाई उनको बारेमा सोध्ने मन थियो तर अफ्ठ्यारो लाग्यो l कतै नराम्रो मान्ने हुन् कि जस्तै भयो तैपनि आफैलाई थाम्न सकिन l “तिमी हिजो भाँडा माझिरहेको होटेलमा काम गर्छेउ हो?” उनले मलाई पुलुक्क हेरिन् र टोलाएर बसिन् l किन सोधेछु जस्तै लाग्यो l धत् चित्त दुखाएँ भनेर धिक्कार लाग्यो l उनलाई सहज गराउंदै भने “यदि अफ्ठ्यारो लाग्छ भने नभने पनि हुन्छ l सरी है, नराम्रो लाग्यो भने.....” एकछिन टोलाएर बोल्न लागिन् “हैन दिदी सरी भन्नुपर्ने त केहि छैन, म त्यो होटेलमा काम गर्ने होइन, त्यो त हाम्रै होटेल हो l बुवाले चलाउनुहुन्छ l”

हँ तिम्रो बुवाको होटेल?त्यसो भए तिमीले किन त्यहाँ त्यस्तो काम गरेको अनि अस्ति तिमीलाई गाली गरिरहेको त्यो आइमाई को हो त ?” मैले प्रश्न माथि प्रश्न गरिरहें l “मेरी आमा क्यान्सरले बिते पछि मेरा बाले दोस्रो बिहे गर्नु भो lउहाँ मेरो आन्टी हो l” आँखाको आँशु सम्हाल्दै उनले भनिन् “मलाई त अब कुनै दिन बेच्ने कि त मार्ने रे भन्ने सुनेको छु l” मेरो आँखा पनि रसाउन थालेका थिए l सर कक्षामा प्रवेश गर्नुभयो l पेपर र प्रश्न दिनुभयो l म सरासर आफ्नो पेपर लेखिरहें l त्यो दिन अनिताले मसंग मसी पनि मागिनन्, बरु म भन्दा छिटो लेखेर गइन् l त्यो दिन परीक्षाको अन्तिम दिन भएकोले त्यो बर्षको पढाई पनि त्यहिँ सकियो l

नयाँ बर्ष पछि पहिलो दिन थियो मेरो स्कुलमा l मैले स्कुलमा अनितालाई खोज्ने प्रयास गरें तर मैले उसलाई भेटिन l निशुलाई सोधे l निशुले “खै अनितालाई त अब स्कुल पठाउदैनन् होला l” भनिन् l  मलाई नरमाइलो लाग्यो l

दिनहरु त्यत्तिकै बितिरहेका थिए, मलाई अनितासंग भेट्न मन लागिरहेको थियो l म घरको बराण्डामा बसेर चित्र कोरिरहेकी थिएँ l अचानक भूकम्प आयो l  त्यो बैसाख कहिले त्रिपाल र कहिले घरमा बसेर बित्यो l जेठ देखि स्कुल जान थालेँ l

एकदिन म सृष्टीसंग समय निकालेर अनिताको होटेल गएँ l उनले उसैगरी भाँडा माझिरहेको थिइन् l हामीले एकैछिन कुरा गर्यौ l

भित्र होटेलमा उनकी सौतेनी आमा रक्सीको मातमा बर्बराइरहेकी थिइन् l “यो अनिते त मरेपनि हुने l काम पनि गर्दिन l अस्तिको भूकम्पले पनि लगेन l कोठा भित्र थुन्दा पनि मरिन l भगवानले यस्तालाई किन बचाई राखेका होलान् l टपक्क टिपेर नलगेर l” यो सबै कुरा अनिताले पनि सुनेकी थिइन्, भक्कानिएर रुन थालिन् l हामीलाई पनि रिस उठ्यो “आन्टी तपाईले आफ्नो मुख सम्हालेर बोल्नुस्, उसको जीवन माथि राज गर्ने तपाईको कुनै हक छैन l” मैले पनि भनिहाले “अनिताको पनि जिन्दगी छ, बाच्न दिनुस् l ऊ तपाईको आफ्नै छोरी नभए पनि छोरी जस्तै त हो नि l सौताको छोरी भनेर हेप्नु हुन्छ त l” उनी रिसाइन “चुप लाग, तिमीहरु जस्ता नाथेले मसंग बोल्ने हिम्मत गर्ने l उम्रन पाको छैन तिन्पाते, मैले जे गरे अनि तिमीहरुलाई के मतलब?”

उनले उल्टै हामीलाई थर्काइन l सृष्टीले अझै आन्टीलाई थर्काउन खोज्दै थिइन् तर रक्सीले मातेको मान्छेसंग झगडा गर्दा झन् नराम्रो होला भनेर मैले उसलाई सम्झाएँ l अझै उसको रिस थामिएको थिएन l भुत्भुताउदै घर पुग्यौं l सृष्टीले अनिताको आन्टीलाई भएभरको गाली दिई l

केहि दिन पछि स्कुलको लाइब्रेरीमा म किताब पढ्दै थिएँ l

“सुन न थाहा छ?” निशु हड्बढाउदै बोलिन् l म झस्किएँ l

“अनिता....अनिताको घरमा.....” ऊ झनै आतीई l मैले कुरा नै बुझिन l

“के भनेको,.... अनिता.. अनिता भनेर....?” मेरो कौतुहलता अझै बढ्यो l

“हिजो अनिताको घरमा पुलिस आएका थिए l अनिताको लास भेटिएछ रे घरमा l”

“के भनेको?” मलाई अचानक सबै अध्यारो भए जस्तो भो l

“अनिताको आन्टीले मारेको रे l आन्टीलाई जेल लगे, २० वर्षलाई थुन्न l”

मलाई चक्कर लागे जस्तो भो l लाइब्रेरीका सबै किताबहरु घुमे जस्तो भो l म न चिच्याउन सकें, न रुन सकें l न केहि बोल्न सकें l

किन भयो यस्तो? कसरी भयो यस्तो? के दोष थियो बिचरा त्यो सानी नानीको? के पाप गरेकी उसले, यति चाडै यो संसार छोडेर जानुपर्ने? मनमा प्रश्नका छालहरू उठ्न थाले l के हो यसको कारण? गरिबी? हाम्रो समाज? हाम्रो शिक्षा? वा कुलत? के हो?

मलाई उसंग बिताएको समय फनफनी घुम्न थाल्यो l उसले धारमाथि किताब राखेर पढेको l “दिदी मलाई पढ्न मन छ” भनेको l उसका सफा र मिलेका अक्षर l सबै मेरो वरिपरी घुमे l

*****

आज धेरै दिन पछी टुक्रा-टुक्रा गुलाबका फूलका पत्रहरु देख्दा त्यहि अनिताको याद आयो l ऊ फुल्नै नपाई झरेको एउटा फुल थिइ l चम्किनै नपाई खसेको एउटा तारा थिइ l  

********** 

My School

My school is neither big nor small,

Two buildings and two grounds that’s all.

Grade PG to 10 are available here,

In school rudeness is so rare.

In our school there’s no garden,

But for us nothing is a burden.

They tell us we’re sun rays

And help to light the coming days.

Some teachers are agressive, some are silent,

Teachers know their students’ talent.

They teach us to give helpless our hand,

Love both humanity and native land.

The deed of my school is like its name

CEA High School rising to fame.

Saraswati Sewa

                                                          Class: 7 (Mandela)

QUIZ

1) What travels around the world but stays in the corner only?

Ans. A Stamp

2) What happens if U and I are gone?

Ans. Only 24 letters are left

3) Which alphabet is liquid?

Ans. T

4) Which city is the brightest though it has no geographical entity?

Ans. Electricity

By Magazine Club Students

Meat

Meat, would you like to eat?

Add caption

Talking about vegetarianism, many people think that it will lead towards malnutrition. They believe that the vegetarians will not get enough nutrients and will become weak but with the advancement of science in our modern society, such concept has been proved wrong.

According to the scientists and the doctors, humans are made to be vegetarians, since many parts of our body tell us to be so. For example, our intestine, the length of our intestine is about 10-20 times more than the length of our body. So we need more time for digestion. If we leave meat decaying for too long in our body, it will poison the bloodstream and thus increase the burden of the liver.

While talking about the digestion in human body, the question may arise ‘what about the carnivorous animals?” Well the answer is that the carnivorous animals have stronger digestive system than us by 20 times. Their intestines are not as lengthy as ours. It is only about 3 times the length of their body. Hence the flesh gets digested swiftly and does not stay too long in the body.

In addition, meat contains a lot of uric acid and urine elements which will burden the function of kidney. It may lead to kidney sickness and inflammation of the joints. Cholesterol or the fat of the animals is difficult to be melted and digested completely in our body. With this fat the blood is thickened and may lead to diseases such as hardening of arteries, high BP, and so on.

The meat is harmful in itself and the use of lots of antibiotics, coloring, preservation, pesticides and so on makes it even worse. Many times animals die because of overdose of such chemicals and injection. In fact, they die because they are contaminated by chemicals before they are killed. A man who eats such animals is encouraging the growth of cancerous cells.

There are many vegetables and fruits through which we can fulfill our hunger and can be very delicious. But instead of eating them we love eating the body of innocent animals that have life and want to live. This shows how cruel and inhuman we are though we are humans.

Green vegetables and fruits belong to the category of salty food. They help the blood to maintain its salty condition. Besides, such a person who eats vegetables will feel refreshed, energetic and full of endurance. S/he will be healthy and lead a long life.

“One meal of pure vegetarian food can save ten thousands of lives."

Name: Laxmi Sambahamphe
Class: 9

कविता :- "वातावारण"

वातावरण 

-प्रदिप कठायत, कक्षा:- ७, गान्धी 

रुख रोपौं वरिपरी , हरियाली बनाऔं,
साथीसंगी सबैमा, जनचेतना जगाऔं, 
वातावरण रक्षा गरे, सफा सुग्घर बन्छ,
रुख बिरुवा रोप्यो भने, हराभरा हुन्छ l  

घर आँगन सफा राखे, छिमेक सफा हुन्छ,
छिमेक सफा, समाज सफा, रास्ट्र सफा हुन्छ,
आफु मात्र होइन साथी, छिमेकीलाई भन्नु,
एउटा रुख काटेपछि, दुई बिरुवा गाड्नु l 

जल्ने फोहोर जलाई दिनु, कुहिनेलाई गाड्नु,
बिग्रिएका सिसा, फलाम, जम्मा पारी राख्नु, 
मिल्नेलाई पुनः प्रयोग, नमिल्नेलाई फाल्नु,
प्लास्टिक र फोहोरहरु, हुन्न कहिले बाल्नु l 

पानीलाई जोगाउन, वृक्षारोपण गर्नु, 
धारा,कुवा,नदीलाई, सधै सफा राख्नु,
जंगललाई मास्नुहुन्न, बस्छन जनावर,
बाघ,भालु, चितुवाको त्यहि नै हो घर l 

प्रदिप कठायत,
कक्षा:- ७ गान्धी 

चेलाहरुले आफ्नै गुरुहरुलाई जिते

Team of Class 9 and Teacher 

एलिशा के.सी. 

२०७५/०२/३० गते,काठमाडौँ 

“भालेले अण्डा पार्दैन, student कहिले हार्दैन” बिद्यार्थी चिच्याईरहेका थिए l

तर जब हुटिंग गरिरहेका बिद्यार्थी नजिकै शिक्षक पुग्नुहुन्थ्यो, विद्यार्थीको स्वर मधुरो हुन्थ्यो l

बिस्तारै “We want- Teachers” भन्न थाल्थे l

विश्वकप फुटबल शुरु हुने दिन बिहिबार CEA High School, Nayabazar अन्तर्गत Futsal Club ले आयोजना गरेको बिद्यार्थी र शिक्षक बीचको फुट्सल खेल सम्पन्न भएकोछ l अघिल्लो दिन अर्थात बुधबार भएको कक्षा ८ बिरुद्द कक्षा ९ को खेलमा कक्षा ९ बिजयी भएको थियो l  बिहिबार पनि त्यहि लयलाई पछ्याउदै कक्षा ९ ले कक्षा १० लाई पनि ५ का विरुद्ध ३ गोल गर्दै पाखा लगाएको थियो l

“अब त शिक्षकको पालो” भन्दै राजेश सर मैदानमा प्रवेश गर्नुभयो l  सबै खेलाडीको आँखामा निराशा देखियो किनभने केहि समय पहिलेको खेलमा राजेश सरको पाँच गोलको मद्दतले बिद्यार्थी पराजित भएका थिए र अहिले फुट्सलका दुई जना कोच पनि मैदानमा हुनुहुथ्यो l

उताबाट “सन्तोस सर उठ्नु-उठ्नु,उठ्नु” भन्दै हुटिंग गरिरहेका विद्यार्थीले प्रिन्सिपल सरको नाम लिन भने डराइरहेका थिए l

बिद्यालय परिवारका साथै अन्य मानिसको पनि चासो बढ्दै गयो l

खेल करीब एक घण्टा चल्यो, केहि घाइते र चोटपटक लागे l पसिनाको धारा बग्यो तर शिक्षकहरुको टीमको केहि जोर चलेन र अन्त्यमा १५ का बिरुद्द ९ गोलले पराजित हुनुभयो l रोशन,भिसान्त,बसन्त,सुदिप र समीरले गोल गरे भने शिक्षकको तर्फबाट बिबेक सर,रोशन सर,राजेश सर र सन्तोस सरको प्रदर्शन उत्कृस्ट रह्यो l

बिद्यालय फर्किदै गर्दा खहरे सरले भन्नुभयो “हामीले हारेर के भो र? हाम्रा विद्यार्थीले हामीलाई जिते l यो त खुशीको कुरा हो l हामीले नै सिकाएका विद्यार्थीले हामीलाई जित्दा गर्व लागेको छ l” सबै विद्यार्थीको अनुहार धप्प बल्यो l थकाई बिर्सिए l  

Let's Welcome to World Cup Football-2018